استنلس استیل (فولاد زنگ نزن)

استنلس استیل (فولاد زنگ نزن): از تاریخچه تا کاربردهای روزمره و صنعتی

اگر بخواهم صادق باشم، استنلس استیل یا همان فولاد زنگ نزن یکی از آن فلزهایی است که هر آهنگر و حتی آدم معمولی روزانه با آن سروکار دارد، ولی کمتر به عمق داستانش فکر می کنیم. از قاشق و چنگال روی میز غذا تا سازه های عظیم صنعتی، این فلز همه جا هست.

تاریخچه کوتاه استنلس استیل

استنلس استیل (فولاد زنگ نزن)

داستان استیل زنگ نزن به قرن ۱۹ برمی گردد. اولین بار در سال ۱۸۱۳ دانشمندی به نام پیر بریل، موفق شد ترکیبی از فولاد و کروم تولید کند که مقاومت خوبی در برابر زنگ زدگی داشت. اما واقعاً محبوب و کاربردی شدنش به سال ۱۹۱۳ برمی گردد که هری بریجمن و هری براون توانستند گریدی بسازند که نه تنها ضد زنگ بود، بلکه شکل پذیری خوبی هم داشت. از آن زمان تاکنون، استنلس استیل به یکی از پرمصرف ترین فلزات در دنیا تبدیل شده است.

استنلس استیل چیست و چه ترکیبی دارد؟

استنلس استیل در واقع فولادی است که حداقل ۱۰.۵ درصد کروم دارد و معمولاً نیکل و مولیبدن هم به آن اضافه می شود. این ترکیب باعث می شود فلز یک لایه محافظ روی سطح خودش ایجاد کند که از زنگ زدگی جلوگیری می کند. همین ویژگی است که باعث شده در محیط های مرطوب و صنعتی عالی عمل کند.

فرآیند تولید استنلس استیل

اگر بخواهم ساده توضیح بدهم، تولید استنلس استیل مثل پخت یک غذای دقیق است:

• ذوب مواد اولیه: آهن، کربن، کروم و عناصر دیگر در کوره ذوب می شوند.
• پالایش و تصفیه: ناخالصی ها گرفته می شوند تا فولاد خالص و مقاوم داشته باشیم.
• ریخته گری و نورد: فولاد مذاب به شکل شمش یا ورق درمی آید و سپس با نورد و حرارت دهی به شکل های مختلف تبدیل می شود.
• اعمال عملیات نهایی: شامل پولیش، صاف کاری و گاهی پوشش دهی برای افزایش مقاومت و زیبایی.

هر تغییر کوچک در درصد عناصر، گرید و ویژگی های استیل را تعیین می کند. مثلا سری ۳۰۰ که نیکل بیشتری دارد، مقاومت بالایی در برابر خوردگی دارد و مناسب صنایع غذایی و پزشکی است.

همچنین بخوانید: فولاد آلیاژی چیست؟

انواع فولاد ضد زنگ

1- فولاد ضد زنگ آستنیتی: سری 300 آستنیتی

فولاد ضد زنگ آستنیتی نسبت به سایر انواع فولاد ضد زنگ کاربرد بیشتری دارد و تقریباً 80٪ از بازار جهانی را تشکیل می دهد. ساختار آن حاوی حداقل 7٪ نیکل است که آن را آستنیتی می کند و فولادی با خواص انعطاف پذیر، مقاومت در برابر دمای بالا، خواص غیر مغناطیسی و جوش پذیری خوب ایجاد می کند.

بنابراین، ویژگی های اصلی این دسته از فولادهای ضد زنگ، سهولت جوشکاری و مقاومت عالی در برابر خوردگی است. آنها نرم و انعطاف پذیر برای کار سرد و غیر مغناطیسی هستند. فولادهای ضد زنگ برای استفاده در محیط های جوی، آب دریا و انواع مختلف محیط های شیمیایی انتخاب می شوند. با این حال، بسته به نوع محیط، باید فولادی با ترکیب شیمیایی مناسب انتخاب شود. فولادهای ضد زنگ آستنیتی علاوه بر مقاومت در برابر محیط های خورنده خاص، دارای خواص متالورژیکی نیز هستند.

کاربردهای این نوع فولاد در مخازن ذخیره مواد شیمیایی، لوازم خانگی و صنعتی و تجهیزات پخت و پز، لوله کشی صنعتی، نمای بیرونی ساختمان هستند.

2- فولاد ضد زنگ فریتی: سری فریتی 400

این گروه از فولادهای ضد زنگ دارای خواص مغناطیسی و خواص فیزیکی و مکانیکی مناسبی هستند. عنصر آلیاژی اصلی در این گروه کروم است که به مقدار کافی برای تثبیت کامل فاز فریتی استفاده می شود. برای جلوگیری از تشکیل فازهایی که بر انعطاف پذیری و چقرمگی تأثیر می گذارند، خنک کردن سریع این فولادها که حاوی درصد بالایی از عناصر آلیاژی هستند، مورد نیاز است.

فولادهای ضد زنگ فریتی خواصی مشابه فولاد کربنی دارند. تفاوت این است که مقاومت در برابر خوردگی آنها بسیار بهتر است. این نوع فولاد حاوی 12 تا 17 درصد کروم در ساختار خود است و فولادهایی با حدودا 12 درصد کروم برای کاربردهای سازه ای استفاده می شوند. فولادهایی با تقریباً 17 درصد کروم در دیگ های بخار، ماشین های لباسشویی، دکوراسیون داخلی و لوازم خانگی استفاده می شوند.

3- فولاد ضد زنگ آستنیتی-فریتی

این گروه از فولادهای ضد زنگ ساختارهای متالورژیکی مرتبط با فازهای فریتی و آستنیتی را به طور همزمان نشان می دهند. این نوع فولاد، فولاد ضد زنگ دوپلکس نامیده می شود.

این فولادها حاوی مقادیر مشخصی نیکل برای تثبیت فاز آستنیتی و دستیابی به خواص انعطاف پذیری و همچنین مقادیر مشخصی کروم برای تثبیت فاز فریتی و دستیابی به خواص استحکام و چقرمگی مناسب هستند. این نوع فولاد به طور گسترده در صنایع پتروشیمی، کاغذ، شکر و نیشکر و کشتی سازی و سایر صنایع استفاده می شود.

۴- فولاد ضد زنگ مارایجینگ

فولادهای مارایجینگ در کاربردهای متعددی استفاده می شوند که نه تنها به مقاومت در برابر خوردگی، بلکه به استحکام، سختی، مقاومت در برابر سایش و توانایی نگه داشتن لبه ها و زوایای تیز نیز نیاز دارند. این فولادها ابتدا آهنگری شده و سپس با آستنیزه کردن، کوئنچ سریع و آنیل کردن، عملیات حرارتی می شوند.

فولاد ضد زنگ مارتنزیتی مغناطیسی است و می توان آن را در طیف وسیعی از سختی ها تولید کرد. این نوع فولاد برای ساخت پره های توربین بخار استفاده می شود.

کاربردهای استنلس استیل

استنلس استیل واقعاً همه جا هست:

• زندگی روزمره: قاشق و چنگال، سینک آشپزخانه، لوازم خانگی، نرده ها و دستگیره ها.
• صنعت و تجارت: تجهیزات نفت و گاز، پالایشگاه ها، صنایع شیمیایی و پتروشیمی.
• تکنولوژی و پزشکی: تجهیزات پزشکی، ابزار جراحی، ایمپلنت ها و صنایع غذایی و دارویی.
• معماری و ساختمان: نماهای ساختمانی، آسانسورها، پل ها و سازه های بیرونی که نیاز به مقاومت در برابر هوا و خوردگی دارند.

نکته جالب:
آیا می دانستید که بیش از ۹۰٪ استیل مصرف شده دوباره بازیافت می شود؟ این یعنی هم اقتصادی است و هم دوستدار محیط زیست.

مزایا و معایب استنلس استیل

بیایید کمی روراست باشیم، هیچ فلزی کامل نیست.

خرید و فروش استنلس استیل

اگر قصد خرید دارید، چند نکته مهم وجود دارد:

• گرید را بشناسید: برای خانه، سری ۳۰۴ یا ۳۱۶ مناسب است. برای صنایع سنگین، سری های خاص صنعتی لازم است.
• ضخامت و شکل: ورق، میلگرد، لوله یا پروفیل؟ بسته به کاربرد انتخاب کنید.
• منبع معتبر: اینجا برند فولاد برتر(مجموعه نوید رضوان) می تواند کمک بزرگی باشد. محصولات این مجموعه با استانداردهای بین المللی عرضه می شوند و خیال شما را از بابت کیفیت راحت می کنند.
• قیمت روزانه: بازار فلزات متغیر است، همیشه قیمت ها را چک کنید.

استفاده از منابع معتبر باعث می شود هم در هزینه ها صرفه جویی کنید و هم محصولی با دوام و کیفیت بالا دریافت کنید.

مقایسه با سایر فلزات

استیل زنگ نزن معمولاً با فلزاتی مثل آلومینیوم و آهن مقایسه می شود:

• در برابر آهن مقاوم تر در برابر خوردگی است.
• نسبت به آلومینیوم سنگین تر ولی مقاوم تر در برابر فشار و حرارت است.
• قیمتش معمولاً بالاتر است، ولی طول عمر و کاربردهایش این هزینه را توجیه می کند.

همچنین بخوانید: فلزات رنگین چیست؟

آینده استنلس استیل

با رشد صنایع و اهمیت به محیط زیست، آینده این فلز روشن است. گریدهای جدید با مقاومت بیشتر و وزن کمتر در حال توسعه اند. همچنین بازیافت و تولید پایدار باعث می شود هم مصرف کنندگان و هم صنایع از آن بهره ببرند. برند فولاد برتر هم در توسعه بازار داخلی و تامین استیل با کیفیت نقش کلیدی دارد.

جمع بندی

اگر بخواهم ساده بگویم: استنلس استیل تنها یک فلز نیست، یک همراه همیشگی است. از آشپزخانه تا کارخانه، از بیمارستان تا ساختمان های مدرن، این فلز جای خودش را پیدا کرده و هنوز هم در حال پیشرفت است. وقتی حرف از دوام، بهداشت و زیبایی می شود، پاسخ واضح است: استنلس استیل.
و اگر می خواهید با خیال راحت خرید کنید و مطمئن باشید بهترین کیفیت را دریافت می کنید، با متخصصان برند معتبر فولاد برتر (مجموعه نوید رضوان) تماس بگیرید.